Có rất nhiều câu nói cổ xưa đã được truyền lại từ người dân. Những câu nói cổ này bao hàm tất cả các khía cạnh của cuộc sống và là kết tinh của trí tuệ hàng ngàn năm. Về phép xã giao xưa có câu: “Trà đầy khinh người, rượu đầy kính người”. Câu nói này có nghĩa là gì?
Trà đầy khinh người: Rót trà mời khách chỉ nên rót vơi
Khổng Tử nói: “Thật là một niềm vui khi có bạn từ xa đến”. Người xưa coi lòng hiếu khách là một đức tính tốt đẹp. Khi nhà có khách, việc pha trà rót nước là điều đương nhiên để bày tỏ sự chào đón và tôn trọng.
Lúc châm trà cho khách không thể quá nhiều, bởi vì nước trà nóng chẳng những có thể làm cho khách bị phỏng, mà ly trà quá nóng, khách cũng không có cách nào bưng lên để uống được, làm như thế là không có sự tôn kính đối với khách. Nói sâu thêm một chút, thậm chí còn có ý là đuổi khách về, cho nên có nhiều nơi, coi hành vi như thế gọi là “bưng trà tiễn khách”.
Để tiếp đãi khách bằng trà, hãy chú ý đến quá trình nói chuyện với khách và tạo bầu không khí nhàn nhã bằng cách thưởng thức trà. Từ xa xưa, trà đã có quan hệ mật thiết với lễ nghi, tại sao khi khách đã an tọa lại mời trà thay vì mời rượu? Uống trà là một hành vi tao nhã, trà làm cho con người cảm giác an thần tĩnh khí, phong thái cao nhã. Trước tiên dâng trà, chính là có ý tôn trọng lẫn nhau.
Vì vậy, châm trà “chỉ đầy bảy phần, lưu lại ba phần cho nhân nghĩa“, để lại một không gian cho sự tôn trọng và tương tác lẫn nhau giữa hai bên, thể hiện đầy đủ sự tôn trọng khách và văn hóa hàm dưỡng. Trong một số gia đình danh gia vọng tộc, sau khi chủ và khách ngồi xuống mới để con cháu rót trà, bởi vì đạo hiếu khách cần được bồi dưỡng từ nhỏ để thể hiện trình độ giáo dưỡng của một gia đình, cũng là để kế thừa văn hóa truyền thống.
Rượu đầy kính người: Rót rượu mời khách nên rót đầy
Có văn hóa về trà, tất nhiên cũng có văn hóa về rượu. Nhưng rượu khác với trà, rượu phải được rót đầy. Uống trà là thanh nhã, uống rượu là phóng khoáng. Chén rượu đầy tràn, biểu hiện cho sự đối xử với mọi người nhiệt tình, bầu không khí rất thân mật. Rất nhiều nơi còn có tục lệ là: “3 chén rượu đầu phải đầy, phải uống cạn ly, không say không về”.
Đương nhiên lúc uống rượu, không chỉ rót rượu đầy ly, mà còn có chạm cốc. Việc này là một thói quen của chúng ta, nhưng kỳ thực là cổ nhân định ra để tự bảo vệ mình. Như vậy cổ nhân vì sao phải dùng phương thức này để tự bảo vệ mình?
Vào thời cổ đại, vì đề phòng người khác hạ độc, cho nên chén rượu của mỗi người đều được rót đầy, sau đó lại chạm cốc với nhau, lúc hai cốc chạm vào nhau, rượu sẽ thuận thế mà tràn lẫn vào cốc của nhau. Dùng phương thức này để trao đổi thành ý, tự nhiên sẽ biết trong rượu không có độc, có thể yên tâm uống, bởi vì rượu của mọi người đều giống nhau. Những điều này từ lâu trở thành một lễ nghi đãi khách, rượu đầy có nghĩa là trung thành nhất quán, thẳng thắn thành thật.
Trong cuộc sống ngày nay, việc uống hay mời bạn bè một chén trà, chén rượu như thế nào có lẽ không cần để ý nhiều lắm đến lễ tiết. Nhưng ở những buổi tiệc, khi mời khách hay ở trong những trường hợp long trọng, nếu sơ sẩy một chút lễ nghi rất có thể sẽ khiến không khí trở nên mất vui, thậm chí căng thẳng khiến cả chủ và khách đều cảm thấy khó xử. Vì vậy, “Trà đầy khinh người, rượu đầy kính người”, trải qua hàng ngàn năm vẫn giữ nguyên vẹn ý nghĩa ban đầu và là quy tắc truyền thống cần thiết đối với mỗi người.
Đông Miên (Tổng hợp)/ Tham khảo Vision Times
Ảnh: Sưu tầm
